Մխիթար Գոշ․ Մարդն ու ծառերը

Մի չքավոր մարդ ձմռանը գնաց այգի՝ պտուղ քաղելու: Եվ տեսնելով, որ ծառերը փայտացած են, սկսեց թշնամանալ, տրտնջալ, հարվածել ու ասել նրանց.

— Ինչո՞ւ պտուղ չունեք, որ ուտեմ ու կշտանամ,— ու սկսեց ավելի չարանալ։

Եվ ծառերից մեկը քաղցրությամբ ու համոզող խոսքով ասաց։

— Մի՛ տրտմիր, ո՜վ մարդ, և իզուր մի՛ բամբասիր, որովհետև, սխալվում ես։  Թեպետ կարիքավոր, բայց ինչո՞ւ չգիտես, որ ձմռանը հանգստանում ենք և զորացնում մեր արմատները, որպեսզի կարողանանք գարնանը ծաղկել, ամռանը  սնունդ տալ պտղին և աշնանը հասնել ու կերակրել:  Ինչո՞ւ չեկար այն ժամանակ, երբ մարդ, անասուն ու գազան վայելում էին մեր պտուղները։ Այժմ գնա և վերադառնալով հարմար ժամանակ, կեր որչափ կկամենաս։

Եվ գնաց մարդը այդ խոսքի հույսով։

Մխիթար Գոշ․ Ձկները և նրանց թագավորը

Ձկները մեղադրվեցին իրենց թագավորից.

— Ինչո՞ւ եք ուտում ձեզնից մանր ձկներին։  Համարձակություն ստանալով ձկները պատասխանում են.

— Որովհետև քեզնից սովորեցինք, շատերը եկան քեզ երկրպագելու,  և կլանելով՝ քեզ կերակուր դարձրիր։

Ըստ այդմ իրենք ևս ավելի հանդուգն եղան:

Վարդան Այգեկցի․ Առյուծը, գայլը և աղվեսը

Առյուծն և գայլն և աղվեսն եղբայր եղան և որսի ելան և գտան մի խոյ,  մի ոչխար, մի մաքի և մի գառ:  Ճաշի ժամին առյուծն ասաց գայլին, թե բաժանիր մեր մեջ այդ որսը: Եվ գայլն ասաց. «Ով թագավոր, աստված արդեն բաժանել է՝ խոյը քեզ,  մաքին ինձ և գառն աղվեսին»: Եվ առյուծն բարկանալով,  ապտակ զարկեց գայլի ծնոտին, և դուրս թռան գայլի աչքերը,  և նա նստեց և դառն լաց եղավ: Եվ դարձյալ ասաց  առյուծն աղվեսին, թե բաժանիր ոչխարները մեր մեջ: Եվ աղվեսն ասաց. «Ով թագավոր, աստված արդեն բաժանել է՝ խոյը քեզ ճաշին,  մաքին քեզ՝ հրամենքին և գառը քեզ ընթրիքին»: Եվ առյուծն ասաց. «Ով խորամանկ աղվես, քեզ ո՞վ սովորեցրեց  այդպես ճիշտ բաժանել»: Եվ աղվեսն ասաց. «Ինձ սովորեցրեցին գայլի աչքերը, որ դուրս թռան»:

Վարդան Այգեկցի․ Թագավորն ու ծերունին

Բաբելոնի թագավորը մեծ զորաբանակով քաղաք մտնելիս տեսավ  մի ծերունու, որ արմավենի էր տնկում։ — Ով ծերունի,— ասում է թագավորը,— ինչո՞ւ ես տնկում: Չէ՞ որ դա քառասուն տարի հետո պիտի  պտուղ տա, իսկ դու այսօր–վաղը գնալու ես։ 

— Թագավո՛ր,— պատասխանում է ծերունին,— մի մարդ տնկել էր արմավենի, ես վայելեցի պտուղը, ես էլ տնկում եմ,  որ մեկ ուրիշը վայելի: — Տվեք նրան հազար դրամ,— հրամայում է թագավորն իր ենթականերին,— որովհետև բարի ու լավախոհ մարդ է: Վերցնելով դրամը,  ծերունին գոհ եղավ ճակատագրից։

— Ինչո՞ւ գոհ եղար,— հարցնում է թագավորը։ — Որովհետև,— պատասխանում է ծերունին,— ամեն ծառ տնկող քառասուն տարին լրանալուց հետո է վայելում,  իսկ ես այսօր վայելեցի։ — Դարձյալ տվեք նրան հազար դրամ,— հրամայում է թագավորը: Ծերունին նորից արտահայտեց  իր գոհունակությունը: — Ինչո՞ւ կրկին հայտնեցիր գոհունակություն,— հարցնում է արքան։ — Գոհ եղա ճակատագրից, որովհետև  ամեն տունկ տարին մի անգամ է պտուղ տալիս, իսկ իմ ծառը  այսօր երկու անգամ պտուղ տվեց։ Թագավորին հաճելի  թվաց ծերունու պատասխանը։