Անկյուններ չափելու համար կիրառում են փոխադրիչ կամ անկյունաչափ։ Փոխադրիչի սանդղակի գծիկները դասավորված են կիսաշրջանագծով, որի կենտրոնը փոխադրիչի վրա նշված է գծիկով (փոխադրիչի կենտրոն)։ Փոխադրիչի սանդղակի միջոցով O կենտրոն ունեցող փռված անկյունը կարելի է բաժանել 180 հավասար անկյունների։ Այն անկյունը, որը հավասար է փռված անկյան 1180 մասին, անվանում են աստիճան:

° նշանը աստիճանի նշանակումն է։ Փոխադրիչի սանդղակի յուրաքանչյուր բաժանում հավասար է 1°-ի։

AOB անկյունը չափելու համար փոխադրիչը վերադրում ենք նրա վրա այնպես, ինչպես ցույց է տրված նկարում։ անկյան O գագաթը համընկնում է փոխադրիչի կենտրոնին, և մի կողմն անցնում է փոխադրիչի սանդղակի հաշվարկման սկզբով։ այդ դեպքում մյուս կողմը ցույց է տալիս AOB անկյան աստիճանային չափը, այսինքն՝ թե քանի աստիճան է պարունակում AOB անկյունը.

∠AOB = 110°։

Փոխադրիչ կիրառում են նաև անկյուններ կառուցելու համար։ Դիցուք պահանջվում է կառուցել 50°-ի անկյուն այնպես, որ նրա կողմը լինի տրված KC ճառագայթը։

փոխադրիչը դնենք այնպես, որ նրա կենտրոնը կամընկնի ճառագայթի սկզբնակետին, իսկ KC ճառագայթն անցնի փոխադրիչի սանդղակի հաշվարկման սկզբով։ D կետը դնենք 50° նշումով գծիկի դիմաց և տանենք KD ժառագայթը։ Մենք կառուցեցինք 50°-ի CKD անկյունը, որը գտնվում է KC ուղղից վերև։ Կարելի է կառուցել նույնպիսի անկյուն նաև այդ ուղղից ներքև։

Իսկ եթե խնդրի պայմանում ցույց տրվեր, թե տրված ուղղի որ կողմում պետք է կառուցել CKD անկյունը, ապա խնդիրը կունենար միայն մեկ լուծում։

Ընդհանրապես, ցանկացած ճառագայթից տվյալ ուղղությամբ կարելի է առանձնացնել տվյալ աստիճանային չափի միայն մեկ անկյուն։

Հավասար աստիճանային չափեր ունեցող անկյուններն իրար հավասար են։

Եթե OM ճառագայթը AOB անկյունը բաժանում է AOM և MOB անկյունների, ապա AOB անկյան աստիճանային չափը հավասար է AOM և MOB անկյունների աստիճանային չափերի գումարին։

Եթե AOM անկյան աստիճանային չափը փոքր է POK անկյան աստիճանային չափից, ապա ասում են, որ AOM անկյունը փոքր է POK անկյունից կամ POK անկյունը մեծ է AOM անկյունից։ Գրում են.

∠AOM < ∠ POK կամ ∠POK > ∠AOM։

Ուղիղ անկյունը հավասար է 90 աստիճանի։ Ուղիղ անկյունից փոքր անկյունը կոչվում է սուր անկյուն, իսկ ուղիղ անկյունից մեծը՝ բութ անկյուն։

Այսպիսով,

եթե B անկյունը փռված է, ապա ∠B = 180°,

եթե B անկյունը բութ է, ապա 90° < ∠B < 180°,

եթե B անկյունը ուղիղ է, ապա ∠B = 90°,

եթե B անկյունը սուր է, ապա 0° < ∠B < 90°։

Աստիճանի 1/60-րդ մասը կոչվում է րոպե, իսկ րոպեի 1/60-րդ մասը վայրկյան:  Րոպեն նշում եմ «’», իսկ վայրկյանը՝ «”»: Օրինակ 60 աստիճան, 32րոպե և 17 վայրկյան անկյունը նշանակվում է այսպես՝ 60⁰32’17”

Առաջադրանքներ

1) Քանի՞ աստիճանով է պտտվում ժամացույցի րոպեասլաքը 5 րոպեում:

360 : 60 = 6

6 x 5 = 30

Պատ․՝ 30^o

2) Քանի՞ աստիճանով է պտտվում ժամացույցի ժամսլաքը 2 ժամում:

360 : 12 = 30

30 x 2 = 60

Պատ․՝ 60^o

3) Կառուցել MNK և CNK անկյուններն այնպես, որ ∠MNK = 130°, ∠CNK = 80° և NC ճառագայթը MNK անկյունը բաժանի երկու մասի։ Գտնել MNC անկյան աստիճանային չափը։

130 – 80 = 50

Պատ․՝ ∠MNC = 50^o

4) Փռված անկյան ո՞ր մասն է կազմում 70^օ-ի անկյունը:

Պատ․՝ 0,389 մաս

5) Ուղիղ անկյան ո՞ր մասն է կազմում 42°-ի անկյունը:

Պատ․՝ 0,467 մաս

6) OE Ճառագայթը AOB անկյունը տրոհում է երկու անկյան: Գտեք <AOB-ն, եթե՝

ա) <AOE=44⁰, <EOB=77⁰,

44 + 77 = 121

Պատ․՝ 121^o

բ) <AOE=12⁰37’, <EOB=108⁰25’:

12 + 108 = 120

37 + 25 = 62

Պատ՝․ 120^o 62’ = 121^o 2’