XX դարի սկզբին Հայաստանը բաժանված էր երկու կայսրությունների միջև՝ Ռուսական և Օսմանյան, որոնցից յուրաքանչյուրը ազդում էր հայ ժողովրդի կյանքին։ Ռուսաստանում, հատկապես, շատ բան փոխվեց։ Կայսրությունը սկսեց բռնագրավել եկեղեցու գույքերը, ինչը մեծ հարված էր մեր հոգևոր կյանքին։ Այս ամենին գումարվեցին հայ-թաթարական բախումները, որոնք հաճախ բարդանում էին և սպառնում էին մեր համայնքին։
Օսմանյան կայսրությունում հայերն ավելի շատ խտրականության էին ենթարկվում։ Դեռ չէր լինում ազատություն կամ հավասար իրավունքներ, և հաճախ ճնշում էին մեր ազգային ու կրոնական ազատությունները։ Բայց հայ ժողովուրդը, չնայած այդ դժվարություններին, չէր հանձնվում։ Հայերը սկսեցին պայքարել՝ ոչ միայն ռազմական, այլև քաղաքական, մշակութային ու կրթական բնագավառներում։ Բացվեցին դպրոցներ, հիմնվեցին մշակութային կենտրոններ, հրատարակվեցին թերթեր ու գրքեր, որոնք նպաստեցին հայերի ինքնագիտակցության բարձրացմանը։
Այս ամբողջը ցույց է տալիս, որ մեր ժողովուրդը պատրաստվում էր պայքարել իր ազատության ու արժանապատվության համար։ Տարածված ճնշումներն էլ ավելի ամրապնդեցին հայերի համախմբվածությունը և դարձան այն շարժման սկիզբը, որը հետագայում կարևոր փոփոխությունների դուռ կբացի։
Նարե Մելքոնյանի բլոգ 